تفاوت رم DDR5 با DDR4، کدام رم را بخریم؟

اگر قصد خرید رم را دارید، باید اقدام به انتخاب بین DDR4 و DDR5 کنید. رم‌های DDR5 به عنوان نسل جدید رم، با سرعت انتقال داده بالاتر، پهنای باند وسیع‌تر و مدیریت انرژی بهینه معرفی شده، در حالی که DDR4 هنوز هم در بسیاری از سیستم‌ها کافی است. در این مطلب به این سوال مهم پاسخ می‌دهیم که از بین این دو نوع رم کدام را بخریم و تفاوت رم DDR5 با DDR4 چیست، پس با ما همراه باشید.

معرفی رم DDR4

رم DDR4 در سال ۲۰۱۴ به طور رسمی معرفی شد و از همان ابتدا به استاندارد اصلی در پی سی ها، لپ تاپ‌ها و سرورها تبدیل شد. این نسل از رم با فرکانس کاری 1600 تا 3200 مگاهرتز و ولتاژ 1.2 ولت توانست نسبت به DDR3 بهبود چشمگیری در سرعت و بهره وری انرژی ایجاد کند. همچنین DDR4 از نظر ظرفیت، انعطاف بیشتری به کاربران داد و امکان پشتیبانی از ماژول‌های بزرگ‌تر را فراهم کرد.

از لحاظ کاربرد، DDR4 همچنان برای بسیاری از سیستم‌ها انتخابی ایده آل محسوب می‌شود. گیمرها و کاربران حرفه‌ای هنوز هم از کیت‌های DDR4 با فرکانس بالا استفاده می‌کنند که عملکردی نزدیک به DDR5 در اختیارشان می‌گذارد ولی قیمت پایین‌تری نسبت به DDR5 دارد. سازگاری گسترده DDR4 با مادربردهای متنوع نیز دلیل دیگری است که این نسل را همچنان محبوب نگه داشته است.

معرفی رم DDR5

رم DDR5 در سال ۲۰۲۱ همراه با پردازنده‌های نسل دوازدهم اینتل به بازار عرضه شد. این نسل جدید حافظه، سرعت پایه‌ای برابر با 4800 مگاهرتز دارد که به مرور تا 8400 مگاهرتز نیز ارتقا پیدا کرده است. رم DDR5 علاوه بر افزایش سرعت، ظرفیت بسیار بیشتری را هم ارائه می‌دهد و هر ماژول می‌تواند تا 64 گیگابایت حافظه داشته باشد. این عدد چهار برابر بیشتر از حداکثر ظرفیت DDR4 است که سقف آن 16 گیگابایت بود.

یکی از ویژگی‌های برجسته DDR5 وجود PMIC یا مدار مدیریت انرژی روی خود ماژول است که کنترل مستقیم‌تری بر توان مصرفی دارد. این تغییر باعث می‌شود مصرف انرژی بهینه‌تر شود و بار کمتری روی مادربرد قرار بگیرد. DDR5 با ولتاژ 1.1 ولت کار می‌کند که حدود 20 درصد انرژی کمتری نسبت به DDR4 مصرف می‌کند، موضوعی که برای لپ تاپ‌ها و سرورها اهمیت بالایی دارد.

تفاوت رم DDR5 با DDR4

برای درک تفاوت بین DDR4 و DDR5 باید به چند شاخص کلیدی توجه کرد. به منظور صحبت در ورد تفاوت بین DDR5 با DDR4 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نرخ داده و فرکانس ساعت

رم‌های DDR4 و DDR5 تفاوت اصلی خود را در نرخ داده و فرکانس کاری نشان می‌دهند. رمDDR4 در محدوده 1600 تا 3200 مگاهرتز کار می‌کند و توانایی انتقال داده تا 3.2 گیگابیت بر ثانیه را دارد. در مقابل DDR5 از 4800 مگاهرتز شروع می‌شود و حتی به 6400 مگاهرتز هم می‌رسد. این یعنی DDR5 می‌تواند در هر ثانیه حجم بسیار بیشتری از داده را منتقل کند که برای پردازنده‌های جدید و برنامه‌های سنگین مانند رندرینگ یا بازی‌های گرافیکی، یک جهش اساسی محسوب می‌شود.

علاوه بر این، معماری DDR5 طوری طراحی شده که پتانسیل اورکلاک بالاتری نسبت به DDR4 داشته باشد. یعنی کاربران حرفه‌ای می‌توانند فرکانس را فراتر از مقادیر استاندارد افزایش دهند و کارایی بیشتری به دست آورند. این افزایش نرخ داده در عمل باعث کاهش زمان انتظار پردازنده برای دریافت اطلاعات و افزایش سرعت اجرای برنامه‌ها می‌شود. به همین دلیل، فرکانس کاری بالاتر DDR5 به خصوص در کاربردهای سنگین مثل محاسبات مهندسی یا اجرای بازی‌های نسل جدید بسیار عالی است.

پهنای باند

پهنای باند حافظه در DDR4 محدود به حدود 25.6 گیگابایت بر ثانیه برای یک ماژول بود، در حالی که DDR5 این عدد را به بیش از 38.4 گیگابایت بر ثانیه رسانده است. این تفاوت یعنی DDR5 می‌تواند حجم بسیار بیشتری از داده را همزمان جا به جا کند که در کاربردهای سنگین مثل هوش مصنوعی، رندرینگ سه بعدی یا محاسبات علمی اهمیت ویژه‌ای دارد.

علت اصلی این افزایش، علاوه بر فرکانس بالاتر، طراحی کانال‌های حافظه است. DDR5 هر ماژول را به دو کانال 32 بیتی تقسیم کرده که باعث بهبود موازی سازی عملیات می‌شود. این طراحی کمک می‌کند پردازنده راحت‌تر و سریع‌تر به داده‌ها دسترسی پیدا کند و عملکرد کلی سیستم افزایش پیدا کند.

ظرفیت

DDR4 به طور معمول از ماژول‌هایی با ظرفیت 4 تا 16 گیگابایت پشتیبانی می‌کند و حداکثر ظرفیت آن در هر ماژول به 32 گیگابایت محدود می‌شود. برای کاربران عادی و حتی گیمرها این ظرفیت کافی بود اما در پروژه‌های حرفه‌ای مثل تدوین ویدئو یا ماشین‌های مجازی، این محدودیت حس می‌شد.

DDR5 این محدودیت را برطرف کرده و پشتیبانی از ماژول‌هایی تا 64 گیگابایت را ارائه می‌دهد. در مدل‌های سازمانی حتی ظرفیت‌های بالاتری هم ساخته می‌شود. این جهش ظرفیت به کاربران اجازه می‌دهد سیستم‌هایی با حافظه‌های بسیار حجیم داشته باشند که برای استفاده‌های سنگین ایده آل است.

ولتاژ

یکی دیگر از مهم‌ترین تفاوت‌های رم DDR5 با DDR4 در ولتاژ است. رمDDR4  با ولتاژ 1.2 ولت کار می‌کند که نسبت به نسل قبلی DDR3 صرفه جویی خوبی در انرژی داشت. این موضوع هم باعث کاهش مصرف برق می‌شد و هم گرمای کمتری تولید می‌کرد. از سوی دیگر رم DDR5 ولتاژ را باز هم پایین‌تر آورده و روی 1.1 ولت قرار داده است. کاهش ولتاژ به معنای مصرف انرژی کمتر و بهره وری بالاتر، مخصوصاً در لپ تاپ‌ها و دیتاسنترها است. علاوه بر این مدیریت توان در DDR5 به جای مادربرد، روی خود ماژول انجام می‌شود که بهینه سازی بیشتری در مصرف انرژی ایجاد می‌کند.

زمان بندی و تأخیر حافظه

یکی از نقاط ضعف DDR5 در ابتدای عرضه، زمان بندی‌های بالاتر آن نسبت به DDR4 بود. برای مثال اگر یک ماژول DDR4 با CL16 کار می‌کرد، نمونه مشابه DDR5 ممکن بود CL40 داشته باشد. این یعنی در نگاه اول تأخیر بیشتری داشت.

اما وقتی تأخیر بر اساس نانوثانیه محاسبه می‌شود، به خاطر فرکانس بالای DDR5 این ضعف تا حد زیادی جبران می‌شود. با گذشت زمان و پیشرفت تولید، کیت‌های DDR5 با تایمینگ‌های پایین‌تر عرضه شدند که اکنون در بسیاری موارد حتی از DDR4 سریع‌تر عمل می‌کنند.

آیا DDR5 روی مادربرد DDR4 کار می‌کند؟

یکی از سوالات مهمی که بسیاری از افراد مطرح می‌کنند این است که آیا DDR5 روی مادربرد DDR4 کار می‌کند یا خیر؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که رم‌های DDR4 و DDR5 از نظر فیزیکی و الکتریکی کاملاً متفاوت طراحی شده اند. شکاف یا Notch روی ماژول‌های DDR5 در جای دیگری نسبت به DDR4 قرار دارد تا از نصب اشتباه جلوگیری شود. همچنین ولتاژ کاری، مدار مدیریت توان و نحوه ارتباط با کنترلر حافظه متفاوت است. بنابراین هیچ گونه سازگاری مستقیم بین مادربردهای DDR4 و ماژول‌های DDR5 وجود ندارد.

اگر بخواهید از DDR5 استفاده کنید باید مادربرد و پردازنده‌ای داشته باشید که به طور اختصاصی از DDR5 پشتیبانی کند. برخی از نسل‌های جدید پردازنده‌ها در دو نسخه عرضه می‌شوند که یکی مخصوص DDR4 و دیگری مخصوص DDR5 است. به همین دلیل هنگام خرید باید دقت کنید که پلتفرم انتخابی تان با نوع رم سازگار باشد.

تاثیر استفاده از رم DDR5 در بازی ها

در بازی‌های امروزی بیشترین فشار روی کارت گرافیک و پردازنده است و رم بیشتر نقش پشتیبان را دارد. به همین دلیل در بازی ها، تفاوت DDR4 و DDR5 معمولاً چند فریم در ثانیه بیشتر نیست و تأثیر مستقیم آن کمتر از ارتقای GPU یا CPU خواهد بود. در واقع برای گیمرهایی که بودجه محدودی دارند، DDR4 با فرکانس بالا هنوز هم عملکردی کاملاً قابل قبول ارائه می‌دهد.

البته مزیت DDR5 در آینده خودش را بیشتر نشان خواهد داد. بازی‌های نسل جدید با محیط‌های سنگین تر، بافت‌های حجیم‌تر و استفاده گسترده‌تر از فناوری‌هایی مانند Ray Tracing یا جهان‌های باز پیچیده، نیاز بیشتری به پهنای باند و ظرفیت بالای رم خواهند داشت. در این شرایط DDR5 می‌تواند تجربه‌ای روان‌تر و پایدارتر فراهم کند و به انتخابی مناسب تبدیل شود.

حرف آخر

در این مطلب به بررسی تفاوت رم DDR5 با DDR4 پرداختیم. همان طوری که مشاهده کردید، رمDDR4  همچنان گزینه‌ای اقتصادی و پایدار برای کاربرانی است که به دنبال تعادل بین قیمت و کارایی هستند. این نسل برای بیشتر نرم افزارها و بازی‌های فعلی کافی است و نیاز به تغییر پلتفرم ندارد اما DDR5 با سرعت، پهنای باند و ظرفیت بیشتر گزینه‌ای فوق العاده برای کاربرانی است که به روزترین فناوری را می‌خواهند یا پروژه‌های سنگین انجام می‌دهند. در نهایت انتخاب بین این دو نوع رم بستگی به نیاز و بودجه شما دارد. اگر به دنبال بهترین کارایی و آماده سازی سیستم برای سال‌های آینده هستید، DDR5 انتخاب بهتری است. اگر هم صرفه جویی در هزینه‌ها و سازگاری بیشتر مدنظر باشد، DDR4 همچنان انتخاب منطقی و کاربردی است.