چرا سری بازی FIFA از سری بازی PES محبوب تر شد؟

به عنوان کسی که از کودکی تا به حال مشغول تجربه بازی‌ّای ویدیویی هستم، همیشه برایم این موضوع دردناک است که این روزها رقابت در بین بازی‌های ویدیویی پررنگ‌تر شده است. البته امیدوارم منظورم را بد برداشت نکنید؛ رقابت همیشه باعث شده است تا آثار و محصول‌های خوب و جذابی در دسترس کاربرها قرار بگیرد.اما این موضوع در صنعت بازی‌های ویدیویی، این روزها رنگ و بوی متفاوت‌تری پیدا کرده است و این رقابت تا حدی پیش می‌رود که رقیب‌های بازی‌های حتی کمی بهتر، با کله زمین می‌خورند و منجر به ورشکستگی یک کمپانی و کنسل شدن یک بازی خوش‌ساخت باشد. بحث بین بازی FIFA و بازی PES و اینکه کدام یک محبوب‌تر هستند همیشه وجود داشته و در این مطلب به این موضوع خواهیم پرداخت.

بازی FIFA محبوب تر است یا بازی PES؟

یکی از این رقابت‌ها، رقابت قدیمی بین دو سری محبوب ورزشی FIFA و PES که البته این روزها بازی‌های فوتبالی دو کمپانی الکترونیک آرتز و کونامی را با نام‌های دیگری در سطح فضای مجازی پیدا می‌کنیم! اما بهتر است که این رقابت و به طور کلی پیشروی رقابت سالم به سمت رقابت سمی را موشکافی کنیم. در این مطلب جوانب مختلفی را در این دو بازی و سیاست‌های شرکت‌های سازنده آن‌ها بررسی خواهیم کرد.

شروع اپیدمی دردناک

این موضوع را شاید بیشتر ار هر وقتی، در زمان انتشار بازی LawBreakers احساس کردم. زمانی که ۳۰ دلار بابت تجربه جدیدترین بازی کلیف بلزینسکی پرداختم، انتظار بسیار زیادی از این بازی داشتم و اگر بخواهم روراست باشم، باید اعتراف کنم که نمایش‌های بازی برایم ثابت کرده بود که LawBreakers قرار است یک بازی بسیار جذاب باشد.اگر بخواهم منصفانه بگویم، بازی LawBreakers دقیقا همان چیزی بود که من و خیلی‌های دیگر از آن انتظار داشتیم یک بازی چند نفره با گیمپلی سریع و البته ساختارشکنانه که ار ترکیب گیمپلی چند بازی دیگر حاصل شده بود. روزهای اولیه بازی همه چیز عادی و جذاب بود و درست زمانی که به گیمپلی بازی عادت کرده بودم، بازی با کمبود پلیر شدیدی روبه‌رو شد؛ انگار نه انگار که بازی لابریکرز وجود خارجی داشته باشد و به همین راحتی، یکی از بازی‌های پر از پتانسیل سال به دست فراموشی سپرده شد.

حتی مدتی بعد، کلیف بلزینسکی اعلام کرد که این بازی از حالت پریمیوم به حالت رایگان تغییر کاربری داده و حالا هر کسی می‌تواند به این بازی بپیوندد و از تجربه آن لذت ببرد. البته استراتژی کلیف بی چندان موفقیت‌آمیز نبود و حتی رایگان شدن این بازی ۳۰ دلاری هم به تعداد پلیرهای این بازی کمکی نکرد. به همین راحتی؛ کلیف بی که زمانی یکی از مهم‌ترین بازی‌سازهای نسل خودش بود، تا به امروز یکی از ساکت‌ترین کارگردان‌ها شده که هیچ خبری از پروژه بعدی‌اش نیست و حتی مشخص نیست که آیا بازی از این بازی‌ساز خواهیم دید یا نه. البته کلیف بی یک بازی دیگر بعد از LawBreakers با نام Radical Heights ساخت، اما این عنوان هم مثل لابریکرز شکست خورد.

فاکتورهای زیادی وجود دارد که شکست لابریکرز را تا حدودی منطقی‌تر می‌کند اما شاید مهم‌ترین فاکتوری که باعث شد تا لابریکرز به راحتی شکست بخورد، زمان‌بندی نادرست سازنده‌ها در رابطه با انتشار این بازی بود. با این که LawBreakers المان‌های نوآورانه‌ای داشت و حداقل برای من یکی از متفاوت‌ترین بازی‌های چندنفره سال بود، اما در آن زمان تب و تاب بازی‌های بتل رویالی و به طور کلی بازی‌های لایو سرویس بسیار عمیق شده بود و کسی چندان علاقه زیادی به بازی‌های چند نفره با رویکردهای سنتی و کلاسیک نداشت. به همین خاطر بود که اکثر گیمرها ترجیح می‌دادند که مشغول بازی‌های مثل فورتنایت یا پابجی باشند و اگر هم قرار بود که از یک فرمول قدیمی و کلاسیک پیروی کنند، ترجیح می‌دادند که بخش چند نفره بتلفیلد را تجربه کنند.

این موضوع تقریبا برای چند بازی دیگر هم به وجود آمد. مثلا بازی Titanfall 2 یکی از بازی‌هایی بود که علی‌رغم جذابیت زیاد و المان‌های درگیرکننده‌ای که داشت، اما اکثر پلیرها در آن زمان ترجیح می‌دادند که بخش چند نفره Battlefield 1 را تجربه کنند. چون برایشان آشناتر بود.

ظهور لایوسرویس‌ها

اپیک گیمز را می‌توان یکی از سردمداران لایوسرویس‌ها نام‌گذاری کرد. فورتنایت بزرگ‌ترین دستاورد کمپانی اپیک گیمز برای ورود و جا انداختن مدل درآمدزایی لایوسرویس‌ها بود و از زمانی که توانست فورتنایت را به موفقیت نسبی برساند، از همان موقع بود که این کمپانی در یک سرازیری پرسرعت برای پارو کردن پول قرار گرفت. روز به روز به تعداد کاربرها و پلیرهای فورتنایت اضافه می‌شد و از آنه‌جا که در آن زمان مدیوم استریم هم مورد توجه قرار گرفته بود، اپیک گیمز بخش زیادی از توجه مورد نیازش را از طریق همین استریم‌ها به دست آورد. استریمرهای بزرگ یکی پس از دیگری به ساختن محتوا راجع به فورتنایت پرداختند.

اما این رابطه کاملا دو طرفه بود؛ از آن‌جا که خیلی از گیمرها به دنبال تماشای محتوای جذاب از بازی فورتنایت بودند، حتی استریمرهای ناشناسی که در آن زمان به تجربه فورتنایت می‌پرداختند هم به شهرت نسبی رسیده بودند و اسم‌های بزرگی در آن زمان مثل نینجا یا علی-ای توانستند به عنوان پلیرهای حرفه‌ای فورتنایت شناخته شوند. همانطور که می‌توانید ادامه ماجرا را حدس بزنید، بعد از موفقیت چشمگیر اپیک گیمز با مدل درآمدزایی لایو سرویس، کمپانی‌های دیگر هم به فکر این افتادند که لایو سرویس‌های خودشان را اجرا کنند. کمپانی‌های زیادی سعی کردند که این کار را انجام دهند اما خیلی از آن‌ها موفق به انجام این کار نبودند. حتی در این میان، کمپانی بازی‌سازی یوبی‌سافت هم سعی داشت تا بازی بسازد که در حد فورتنایت موفقیت‌آمیز باشد. بازی HyperScape تلاش یوبی‌سافت برای ساخت چنین بازی بود که در کوتاه‌ترین زمان ممکن زمین خورد و یوبی‌سافت بار دیگر ثابت کرد که استاد گرفتن تصمیمات اشتباه است.

چه کمپانی دیگری را می‌شناسید که فقط و فقط به پول فکر می‌کند؟ درست حدس زدید؛ الکترونیک آرتز! رویکرد کمپانی الکترونیک آرتز برای ورود به لایو سرویس بسیار متفاوت بود. این کمپانی در گذشته هم این کار را با فرنچایز FIFA انجام داده بود. اما زمانی که این کمپانی تغییراتی در متود لایو سرویس بازی فیفا انجام داد، یک پارادوکس بسیار جالب در این بزای صورت گرفت. فرنچایز فیفا سال‌های زیادی است که به عنوان اصلی‌ترین بازی شبیه ساز فوتبال شناسایی می‌شود و تغییر متود لایو سرویس توسط الکترونیک آرتز باعث شد تا تغییرات منفی در این بزای صورت بگیرد.

اکثر این متودها در بخش FIFA Ultimate Team پیاده‌سازی می‌شد. جایی که پلیرها می‌توانستند با بازی کردن و به دست آوردن سکه، پک‌های مختلف را خریداری کنند که در این پک‌ها بازیکنان مطرح فوتبال قرار داشت. با به دست آوردن هر بازیکنی، پلیرها می‌توانستند این بازیکنان را یا بفروشند یا در ترکیب تیم خود قرار دهند. مشخصا تیمی که می‌توانست بیشترین بازیکن قدرتمند را در خود قرار دهد، شانس بیشتری برای برد داشت و اینجا بود که اگر پلیرهایی که با پرداخت پول واقعی می‌توانستند پک‌های بهتری باز کنند، در کل نتایج بهتری را به دست می‌آودند.پلیرهای قدیمی فیفا از این موضوع بسیار خشمگین بودند و نمی‌توانستند این بی‌عدالتی را در بازی تحمل کنند. در گذشته پک‌هایی که در FUT توسط سکه به دست می‌آمد، نتایج بسیار بهتری داشت. اما در نسخه‌های جدید فیفا، پک‌های عادی همگی بازیکن‌های به‌دردنخور و بعضا تکراری بودند که هیچ کمکی به بازیکن‌هایی که قصد داشتند به صورت عادی تیم خود را بسازند، نمی‌کرد.

بله این موضوع واقعا غمگین و عصبی‌کننده است؛ اما نکته جالب پارادوکسی بود که راجع به آن صحبت کرده‌ایم. با این که بخش FUT که محبوب‌ترین بخش بازی است، نمی‌توانست پلیرها را مجذوب خود کند، اما باز هم FIFA هر سال بیشتر از سال قبلی‌اش فروش می‌کرد. در حالی‌که رقیب دیرینه فرنچایز فیفا یعنی PES، هر سال بیشتر از سال قبلی‌اش کمبود فروش داشت. تا جایی که سازندگان انواع و اقسام متودهای مارکتینگی را روی این فرنچایز اجرا کردند تا این که بتوانند تغییری در این رویه ایجاد کنند. اعتیاد دروغین متود لایو سرویس کار خودش را به خوبی در فرنچایز فیفا انجام داده بود. با این که همه پلیرها از بی‌انصاف بودن سیستم پک‌ها می‌نالیدند، اما این موضوع باعث نمی‌شد که روزبه‌روز پلیرهای مختلف بازی فیفا را نخرند و هم‌چنین پول خود را از طریق پرداخت درون برنامه‌‌ای خرج این بازی نکنند.

اما نمی‌توان همه تقصیرها را گردن لایو سرویس و انتظارهای گیمرها انداخت؛ دلایل بیشتری وجود دارد که بازی FIFA طی چند سال اخیر بسیار قدرتمندتر از بازی PES عمل کرده است که در ادامه بیشتر به آن‌ها می‌پردازیم.

انتخاب امن

با این که در بخش قبلی کمی بیش از حد راجع به فرنچایز FIFA و مدل درآمدزایی نامنصفانه‌اش بد گفتیم، اما نباید یک سری از جذابیت‌های این فرنچایز را فراموش کنیم و نباید از یاد ببریم که در ابتدای امر، چطوری سری بازی FIFA توانست به این اندازه از محبوبیت برسد. با این که فرنچایز FIFA ز سال ۱۹۹۹ به صنعت بازی‌های ویدیویی ورود کرد و توانست مقدار ناچیزی کاربر هم جذب کند، اما در آن زمان فرنچایز PES بود که پادشاه دنیای بازی‌های فوتبالی قلمداد می‌شد و تقریبا غیر ممکن به نظر می‌رسید که روزی فرنچایز دیگری بخواهد جای آن را بگیرد.

تقریبا از سال ۲۰۰۷ بود که فرنچایز FIFA موفق شد که توجه‌های بیشتری را به سمت خود جلب کند. اما دلیل این توجه‌ها برای چی بود؟ یک تفاوت اساسی میان سری بازی PES و بازی FIFA وجود داشت که این تفاوت بیشتر در گیمپلی بازی خلاصه می‌شد. در نسل‌های اولیه این بازی‌ها، جلوه‌های بصری و گیمپلی اهمیت کمتری در مقایسه با هیجانی که این بازی‌‌ها ارائه می‌دادند، داشت. یعنی اگر بازی می‌توانست هیجان بیشتری را به مخاطب منتقل کند، فروش بیشتری را داشت.

فرنچایز PES هم دقیقا به همین خاطر بود که طرفداران زیادی داشت. حس شوت کردن از وسط زمین و تبدیل کردن این شوت به گل در هر بازی، یکی از معدود حس‌های ناب زمان خودش بود که احتمالا خیلی از شما آن را تجربه کرده‌اید. در آن زمان به خاطر گرافیک پیکسلی و اهمیت نداشتن این موضوع‌ها، گیمپلی دستخوش تغییرات زیادی م‌شد. اما به مرور زمان و با بالاتر رفتن اهمیت جلوه‌های بصری بازی‌ها، واقع‌گرایانه بودن بازی‌ها هم اهمیت بسیار زیادی پیدا کرد. در این مورد، الکترونیک آرتز دقیقا خلاف کونامی پیش رفت و با کمتر کردن سرعت بازی و اضافه کردن المان‌های واقع‌گرایانه، سعی کرد تا بیشتر به اسم سبکش یعنی شبیه‌ساز فوتبال نزدیک باشد.

همین موضوع باعث شد تا چشم‌های بیشتری به سمت این بازی بچرخد و حتی بعضی از پلیرهای قدیمی PES هم به سمت تجربه FIFA بروند. اولین باری که من به تجربه FIFA مشغول شدم، در سال ۲۰۱۱ و قسمت FIFA 12 بود که انگار تکه‌ای از یک دنیای گمشده را پیدا کرده بودم که سال‌ها به دنبالش می‌گشته‌ام. همه چیز در بازی خبر از یک عنوان بسیار خوش‌ساخت را می‌داد و انگار تجربه شبیه‌ساز فوتبال تا قبل از این برایم معنایی نداشت. گیمپلی جذاب و واقع‌گرایانه، جلوه‌های بصری بهتر و هیجان منطقی که تا مدت‌ها می‌شد به این صحنه عادت کرد و تا صدها ساعت به تجربه این بازی پرداخت. هر سالی که از این بازی می‌گذشت، الکترونیک آرتز وضعیت گیمپلی و جلوه‌های بصری را بهتر می‌کرد. البته نباید فراموش کرد که بازی باگ‌های زیادی را با خود به همراه داشت اما به مرور زمان و با انتشار آپدیت‌های مختلف برای بازی، الکترونیک آرتز این مشکل‌ها را هم در این بازی برطرف می‌کرد.

کم کم این موضوع به یک همه‌گیری بدل شد که فرنچایز فیفا بسیار بهتر از فرنچایز PES است و باید اعتراف کرد که این ادعا تا حد زیادی درست بود. PES هر سال تغییراتی در بازی ایجاد می‌کرد تا بتواند درست مثل فیفا واقع‌گرایانه و طبیعی باشد اما قدم‌هایی که الکترونیک آرتز برای این بازی برمی‌داشت، بسیار بزرگ‌تر و ملموس‌تر بود. از سال ۲۰۱۸ بود که فرنچایز PES دستخوش تغییرات بزرگی شد. انقدر این تغییرات بزرگ بود که بعضی از پلیرهای قدیمی این فرنچایز که به FIFA روی‌ آورده بودند، مجددا به این فرنچایز بازگشتند و مشغول تجربه جدیدترین قسمت از این سری شدند.

اما باز هم این تغییرات، دلیلی بر این نبود که سیل عظیمی پلیرهای فیفا به سراغ تجربه PES بروند. چون FIFA هنوز هم بازی فوتبالی جذابی بود و اگر بخواهیم منصفانه این دو بازی را مقایسه کنیم، حتی با وجود تغییرات بزرگی که در فرنچایز کونامی شکل گرفته بود، باز هم فیفا سری فوتبالی بهتری بود. هم‌چنین خیلی از پلیرهای فیفا به FUT عادت کرده بودند و جای خالی چنین سیستمی در PES واقعا خالی بود. احتمالا متوجه منظور من می‌شوید. بازی PES دیگر انتخاب امنی برای علاقه‌مندان به فوتبال نبود.

سال به سال، به فناوری‌هایی که الکترونیک آرتز در فیفا برای بهتر کردن این بازی استفاده می‌کرد هم اضافه می‌شد. انتخاب امن طی ده سال اخیر، همیشه FIFA و در حال حاضر فرنچایز فوتبالی کونامی که با نام eFootball نام دارد، راه سختی را در پیش دارد تا بتواند فیفا را شکست دهد! تازه اگر بتواند این کار را انجام دهد.

لایسیسینگ 

شاید زمانی که به صورت روزمره مشغول تجربه شبیه‌سازهای فوتبال بودیم، هیچ‌موقع به این موضوع دقت نمی‌کردیم که لایسنینگ در بین این بازی‌ها چقدر اهمیت دارند. شاید همه فکر می‌کردیم که این بازی‌ها به صورت آزادانه از اسم تیم‌ها، لباس رسمی‌شان، لوگوی آن‌ها و حتی اسم بازیکن‌ها استفاده می‌کردند. اما از یک جای به بعد مشخص شد که ساختن شبیه‌سازهای فوتبال به این راحتی‌ها هم نیست. استودیوهای بازی‌سازی که شبیه‌سازهای فوتبال می‌سازند، باید لایسنس لیگ‌هایی که استفاده می‌کنند را تهیه کنند و اگر این کار را انجام ندهند، اجازه استفاده از اسم تیم‌ها، بازیکن‌ها و لباس آن‌ها را نخواهند داشت.

فرنچایز FIFA بارها در این زمینه بهتر از فرنچایز PES عمل کرده است و بعضی از تیم‌ها به صورت کلی در PES وجود نداشتند و اگر هم وجود داشتند، باید آن‌ها را با اسم مستعارشان پیدا می‌کردیم که چندان لذت‌بخش و جذاب نبود. این موضوع حتی شامل جام‌ها و لیگ‌های مختلف هم می‌شود. مثلا لیگ عربستان زمانی که به FIFA اضافه شد، موضوع بسیار مهمی بود. به خاطر این که FIFA نشان داد که آن‌ها در زمینه بسط دادن بازی‌شان بسیار منعطف‌تر از کونامی عمل می‌کنند و درست لحظه‌ای که فکر می‌کردیم از این به بهتر نمی‌شود، الکترونیک آرتز لیگ بانوان را هم به سری FIFA اضافه کرد.

جام جهانی هم یکی از مهم‌ترین گزینه‌هایی بود که در سال مربوط به آن در نسخه‌های مختلف فیفا اضافه می‌شد. به عنوان مثال برای تجربه کردن مشابه جام جهانی اخیر، کافی است که FIFA 23 را خریداری کرده باشید. یک بخش شخصی‌سازی شده مناسب جام جهانی در این بازی قرار داده شده که باید اعتراف کرد بسیار جذاب و درگیرکننده پیاده‌سازی شده است. این موضوع با سرخط جداگانه‌ای در این مقاله مطرح شد اما باز هم به مرجع اصلی خودش یعنی همان انتخاب امن بودن FIFA باز می‌گردد. پلیرها با وجود تمام ایرادهای FIFA، باز هم ترجیح می‌دهند که سراغ این بازی بروند چون به نظرشان،‌ سری FIFA گزینه بهتر و امن‌تری در مقایسه با سری eFootball است.

زمین برای کیست؟

فکر نکنم توضیح اضافه‌تری باقی مانده باشد که بتواند موفقیت FIFA را در مقایسه با فرنچایز eFootball ثابت کند. تا اطلاع ثانوی، بعید به نظر می‌رسد که فرنچایز فیفا به این راحتی‌ها زمین بخورد و امپراطوری فیفا هر نسخه پس از دیگری قدرتمندتر می‌شود. البته این موضوع تا حد بسیار کمی تغییر کرده است. سال ۲۰۲۳، آخرین سال از قرارداد رسمی الکترونیک آرتز با فیفا بود و فدراسیون جهانی فوتبال قصد تمدید قراردادش با این کمپانی را ندارد. به همین خاطر، فیفا قصد دارد که بازی فیفا را بدون کمک الکترونیک آرتز بسازد.

اما الکترونیک آرتز هم به ساختن شبیه‌ساز فوتبالی خودش ادامه خواهد داد و امپراطوری‌اش را با پیشرفت روزمره و اضافه کردن تکنولوژی‌های جدید خواهد ساخت. باید دید که آیا فرنچایز FIFA حالا با اسم جدید و هویت کاملا بازسازی‌شده، چگونه عمل می‌کند. نظر شما چیست؟ در این مطلب به اینکه چرا بازی FIFA از بازی PES محبوب‌تر است پرداختیم.